Tebdiz, bir başka ifadeyle “Türk Edebiyatı Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük” projesi, temelleri 2007 yılına dayanan ve edebi metinlerin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğünü oluşturmayı amaçlayan geniş kapsamlı bir çalışmadır.

Divan Edebiyatı metinlerinin bağlamlı dizinlerini hazırlama düşüncesi yeni değildir.  Prof. Dr. Günay Karaağaç’ın danışmanlığında hazırlanan Vasfî Divanı Gramer İndeksi,Sarıca Kemal Divançesi'nin Gramatikal İndeksi,Helâkî Divanı Gramer İndeksi vb. tezler ilk örnekleri oluşturur. Ardından Prof. Dr.Cem Dilçin’in danışmanlığını yürüttüğü Bâkî Divanı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük] başlıklı tez, önemli bir şairi merkeze alarak dikkatleri üzerine çekmiştir. Furkan Öztürk’ün hazırladığı tez, Dilçin’in emekli olması nedeniyle, Prof. Dr. İsmail Hakkı Aksoyak'ın kontrolü ve katkılarıyla devam etmiş ve tamamlanmıştır. Benzer şekilde hazırlanan Özer Şenödeyici’nin “Naili Divanı Sözlüğü“ tezi, 2011 yılında tamamlanmış ve 2015 yılında Serüven Kitap yayınevi tarafından basılmıştır.

Tebdiz projesi ile;  Türk dili ile yazılmış olan eserlerdeki sözcüklerin, hangi sözcüklerle bir araya getirildiği, hangi anlamlarda ve bağlamlarda kullanıldığı ortaya konulabilmektedir. Ayrıca, edebî eserlerdeki folklorik unsurlar tespit edilebilmekte, dilin tarihsel süreçte geçirdiği değişim takip edilebilmektedir. Bunun yanı sıra, şair/yazarların üslupları hakkında, somut ve istatistikî verilere de ulaşılabilmektedir. Proje sürecinde tanıklı ve tarihsel bir Türkçe sözlüğün oluşturulması hedeflenmektedir. Şair/yazarların üsluplarının ve sözvarlıklarının mukayesesinin araştırma konusu yapılabilmesi, çalışma kapsamında elde edilecek verilerle kolaylaşacak ayrıca şerh çalışmaları ve Osmanlı kültür tarihi araştırmaları dökümü yapılan daha somut verilerle ve örneklerle desteklenebilecektir.

Tebdiz projesinin sistemi oluşturulurken öncelikli olarak dizinlerin hazırlanmasında zamandan tasarruf sağlamak gerektiği görüşü ön plandaydı. Yukarıda bahsi geçen iki tezin de dizin kısımlarının hazırlanma süresi yaklaşık olarak 6 aydı. Sistemin günümüzdeki koşullarında dizinleme süresi ise yaklaşık olarak 5 dakika sürmektedir.

7 Kasım 2018 tarihli verilere göre sistem üzerinde 1.168 kayıtlı kullanıcı bulunmaktadır. Bu kullanıcılardan bazıları ortaklaşa 1 eser incelemesi yaparken bazı kullanıcılar birden fazla eser üzerinde incelemelerde bulunmuştur. Sisteme yüklenmiş olan 670 eser bulunmaktadır. Bu eserlerden yaklaşık olarak %20’sinin anlam verme işlemi tamamlanmıştır. Sistem üzerinde günlük ortalama olarak 3 bin kelimeye anlam verilmektedir.

Bu proje ile edebiyatımızın söz varlığı çalışmaları hızlı ve kolay bir şekilde ilerletilebilmekte ve metinler üzerine detaylı analizler yapılabilmektedir. Sistemde “Kelime/kelime grubu ek-kök bilgileri, nazım  şekil ve türleri, vezin ve  ayet, hadis, kelâm-ı kibar, atasözü, deyim, argo ifade, kalıplaşmış ifade, dua ifadeleri” gibi birçok detay bilgilerle tarama yapma imkanı bulunmaktadır. Bu sayede mensur metinler, divanlar ve mesneviler üzerine detaylı çalışmalar yapılabilmektedir.