Özet

Fehîm-i Kadîm, 1627 yılında dünyaya gelmiştir. Asıl adı Mustafa’dır. Fehîm, genç yaşlarından itibaren Arapça ve Farsça’yı öğrenmiş ve kendisini şiir alanında yetiştirmiştir. Bir süre kâtiplik yaptığı, Kudüs, Mekke, Medine, Edirne ve Mısır’da bulunduğu görülmektedir. Fehîm-i Kadîm, XVII. yüzyılda, Klasik Türk Edebiyatı’nda etkileri görülmeye başlayan “Sebk-i Hindî” tarzının temsilcisidir. Şiirlerinde yaşadığı sıkıntılardan, günlük olaylardan ve çevreden sıklıkla söz etmektedir. Bunları dile getirirken de “Sebk-i Hindî”nin etkisi görülmektedir. Henüz yirmili yaşlarında hastalıktan dolayı vefat eden Fehîm-i Kadîm, genç yaşına rağmen, ardından birçok şairi etkileyen bir “Divân” meydana getirmiştir. Bu “Divân”, hem şairin hayatı, hem sanatı hem de Sebk-i Hindî’nin anlaşılması için büyük önem taşımaktadır. Şairin Divânı, 1991 yılında Tahir Üzgör tarafından “Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Divân’ı ve Bugünkü Türkçesi” başlığıyla kitaplaştırılmıştır. Bu çalışmamızda Fehîm-i Kadîm’in Divân’ında yer alan üç Farsça gazelin TEBDİZ projesi aracılığıyla incelemesi yapılacaktır. Bu sayede hem Fehîm-i Kadîm’in Farsça’daki yeteneği görülmüş hem de Farsça gazellerin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü elde edilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler: TEBDİZ, Dizin, Sözlük, Fehîm-i Kadîm, Dîvân.

Abstract

Fehîm-i Kadîm came to the world in 1627. His real name is Mustafa. Fehîm learned Arabic and Persian from his early ages and raised himself in poetry. It is seen that he has been a clerk for a while, in Jerusalem, Mecca, Medina, Edirne and Egypt. Fehîm-i Kadîm, XVII. Century is the representative of the "Sebk-i Hindi" style that started to show its effects in Classical Turkish Literature. He speaks of the troubles he has experienced in his poems, the daily events and the frequent conversations. While expressing these, the effect of "Sebk-i Hindi" is seen. Despite his young age, Fehîm-i Kadîm, who has just passed away due to illness in his twenties, has subsequently brought a "Divan" that influences many poets. This "Divan" is very important for the understanding of poet's life, art and Sebk-i Hindi. The Divan of the poet was published by Tahir Üzgör in 1991 under the heading of "Life, Art, Divan and Today's Turkic of Fehîm-i Kadîm”. In this work we will examine three Persian gazels in the Divan of Fehîm-i Kadîm through the TEBDIZ project. On this page, both Fehîm-i Kadîm's ability in Persian is seen and the contextual index and functional dictionary of Persian gazelles will be obtained.

Key words: TEBDIZ, Index, Glossary, Fehîm-i Kadîm, Dîvân.

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/258639