Özet

Hayretî, 16. yüzyılda Vardar Yenicesi’nde doğmuş bir şairdir. Vardar Yenicesi, dönemin edebî zirvesini yaşayan İstanbul’dan uzakta farklı bir kültürü, yaşayışı ve edebî iklimi sınırlarında diri tutan ve mahallî özellikleri barındıran bir merkezdir. Burada doğan Hayretî; insan tabiatına hoş gelen, lirik ve sade gazelleri, hayalle yüklü üslubu ile yetiştiği coğrafyanın alem isimlerinden olmuştur. Bu veriler neticesinde Ankara Milli Kütüphane 06 Mil YzA 485 nolu mecmuanın 108[a] varağında tespit edilen gazel şair Hayretî’ye ait olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. 108[a]’da bulunan gazel ile Hayretî üslubunun nesnel kriterler çerçevesinde değerlendirilmesi maksadıyla (Tarlan 2004), (Çavuşoğlu 1971), (Kurnaz 2012) ve (Şenödeyici 2011)’in şiir tahlili çalışmaları örnek alınarak şekil, âhenk ve mana ölçütleri çerçevesinde mukayese yapılmıştır. Ayrıca bu çalışmada Mehmed Çavuşoğlu ile M. Ali Tanyeri tarafından yayımlanan Hayretî Dîvânı esas kabul edilerek çalışma süreci devam eden Hayretî Dîvânı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük) isimli doktora tezinin bağlamlı dizininden faydalanılmıştır. Ayrıca TEBDİZ adı verilen bağlamlı dizin altyapısından sağlanan verilerden istifade edilmiştir.

Anahtar kelimeler: Hayretî, üslup, bağlamlı dizin, işlevsel sözlük, bilinmeyen gazel.

Abstract

Hayreti is a poet who borned in Vardar Yenice, in the 16th century. Vardar Yenice is a center which keeps a different culture away from İstanbul that is on top of the literature living style and literal climate alive; which provides every poet grows up with the style of the only one of its kind the reasons of having local customs. Hayreti, who was born and grown up here became one of the key persons of his homeland with his lyric and unsophisticated odes that is congenial to human nature, his style full of dreams. Under this information National Library of Ankara 06 Mil YzA, Journal numbered 485 page 108[a] investigated whether or not belong to poet Hayreti. With the purpose of the evaluating Hayreti’s style the ghazel on page 108[a] will be evaluated as an example work of analytic poem (Tarlan 2004), (Çavuşoğlu 1971), (Kurnaz 2012), (Şenödeyici 2011) is used for comparision within the scope of format, harmony and meaning. In this work , it’s profited by function word of phd dissertation named Hayreti Divani Dictionary (Concordance and Functional Dictionary ) which is still going on , based on Hayreti Divani published by Mehmet Çavuşoğlu and M. Ali Tanyeri. At the same time the information from TEBDIZ which has a basis of concordance have been used.

Key words : Hayreti, style , concordance , functional dictionary, unknown ghazal.

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/262244