Özet

Nefisin terbiye edilmesi tasavvufî düşünce içerisinde olmazsa olmaz bir kavram olarak göze çarpmaktadır. Nefis terbiyesi, aynı zamanda sâlikin Allah’a ulaşma aşamasındaki en büyük imtihanlardan birisidir. Allah’a ulaşarak kendini O’nun varlığında yok etmek anlamına gelen fenâ fillah aşamasına gelebilmek de nefisin terbiye edilmesiyle mümkündür. Seyr ü sülûk olarak da tanımlanan bu nefis terbiyesi sadece felsefî olarak değil aynı zamanda bu yola kendini vermiş insanların hayatlarını da doğrudan etkilemesi sebebiyle önemlidir. Seyr ü sülûk sadece bir tanımdan ibaret değildir, bu kavram aynı zamanda manevî bir eğitim biçimidir. Çünkü dervişin, hayatı boyunca yapacağı iş, ibadet, zikir, insanlar arası ilişkiler vb. bu kavram etrafında şekillenmektedir. Hazırlanan çalışmaya konu olan Hayâlî Bey’e ait gazel, içerisinde bulunan fakr, fenâ, riyazet ve terk gibi kavramlar sebebiyle nefis terbiyesi ve dolayısıyla seyr ü sülûk konusunda zengin çağrışımlar barındırmaktadır. Çalışmanın amacı nefis terbiyesi/seyr ü sülûk konusu etrafında gazelde yer alan fenâ, riyâzet, çile gibi kavramlara ve onların tasavvufî ıstılah içindeki yerine dikkat çekerek gazeli açıklamaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler: Seyr ü sülûk, Hayâlî Bey, gazel, nefis, tasavvuf

Abstract

Discipline the nafs is one of the essential aim of sufism. Discipline the nafs is sufi’s last exam for reaching Allah. The last step of sayr u sulûk is fenâ fillah (melt away his being in being of Allah). It is not possible without spiritual upbringing. This education calls sayr u sulûk and this is not only a philosophy this is also a life style. Because, sayr u sulûk arrange the living of dervish. Dervish’s praying, working, invocation and relation with people all of these are arranging by sayr u sulûk. In this study, one of Hayâlî Bey’s ghazal will be examined from the point of sayr u sulûk with the words poverty, abstemiousness and ordeal. These words bring sayr u sulûk to mind. This study try to explain the relations between these words and sayr u sulûk in Hayâlî Bey’s ghazal.

Key Words: Sayr u sulûk, Hayâlî Bey, ghazal, nafs, sufism.

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/266857