Özet 

“Defter” sözcüğünün dilimize ve oradan edebî dile ne zaman ve hangi metinler aracılığı ile girdiği şu anki bilgilere göre belirgin değildir. Fatih Sultan Mehmet’in devlet görevine atamalarda önemli kişileri deftere kaydetmesi ve yeri gelince oradan atama yapması bilgisi, “deftere kaydetmek”, “ser-defter olmak” gibi söyleyişlerin edebî dilde kullanılışını artırmış olmalıdır. “Deftere kaydetmek”, “ser-defter olmak” önceleri devlette görev almak isteyenler için kullanılırken edebî dilde bir alanda zirveye ulaşmayı da ifade etmek biçiminde kullanılmıştır. Bir topluluk içinde önemli bir konumda olmak anlamına gelen “deftere kaydolmak” veya “ser-defter olmak” ibaresi Fatih Sultan Mehmet’in de pekiştirmesinin ardından divan şiirinde aşk, tasavvuf, şiir ve savaş alanlarında ön planda olmak anlamlarıyla yaygınlık kazandı. Sistemdeki verilerle, defterdârlık mesleğinin kuruluşu ve gelişimi ile ilgili kesin bilgilere ulaşılamamaktadır. Divan edebiyatında 16-17. yüzyıllarda daha çok kullanılan bu ifadeler 18. ve 19. yüzyıllarda kullanımdan düşmüştür. Bugün için deftere yazmak, defterden silmek gibi argo ifadele olsa da yaşamaktadır. Bu makale “ser-defter olmak” ibaresinin divan edebiyatındaki şairler tarafından kullanımına yer vermeyi amaçlamaktadır. 

Abstract 

The fact that when and by what text the word "defter" entered Turkish and Turkish literature lange is still not clear. The knowledge of placement of state offices which Fatih The Conqueror record in defter and when time comes assign official from it incerased the usage of the words like "deftere kaydetmek" and "ser-defter olmak". At the beginning “deftere kaydetmek”, “ser-defter olmak” used is used for those who want to take part in the state, but also in literature used to reach a summit in certain field. While “deftere kaydolmak” or “ser-defter olmak” expressions used as reaching important position in society but after Fatih's solidification they used being forefront at love, mysticism, poem and battlefield. The information in the system does not provide clear information on the establishment and development of the "defterdarlık" profession. These expressions, which have been used more frequently in the 16th and 17th centuries, have fallen out of use in the 18th and 19th centuries in divan literature. It is still alive as slang expirestion deftere yazmak, defterden silmek. This article "ser-defter olmak" in the phrase is intended to study the usage of expirestions in divan literature.

https://dergipark.org.tr/download/article-file/271817