Öz

Osmanlı padişahlarının heybetli görünüşleri ve güzel yaratılışları her dönemde merak edilen konular arasında yer almaktadır. Tasvir sanatı, Osmanlı döneminde resim sanatına kıyasla daha çok ön plana çıkmaktadır. Metin içi tasvirler eserde yer verilen minyatürlere zemin hazırlamaktadır. Bu tür eserlerde bulunan şahsiyetlerin kılık kıyafetleri, karakteristik özellikleri, olaylar karşısındaki tutumları gözler önüne serilir. Bu vesileyle dönemin sosyal hayatına dair izlerine dahi rastlamak mümkündür. Bu çalışmada Seyyid Lokmân Çelebi bin Hüseynî al-Asûrî alUrmevî’nin 16. yüzyılda kaleme aldığı Kıyâfetü’l-İnsâniyye fî Şemâili’l-Osmâniyye adlı eseri merkeze alınarak Osman Gazi’den III. Murad’a kadar toplam on iki Osmanlı padişahının gerçek karakter özellikleri ve dış görünüşleri üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Bu hususta eserde yer alan tasvirler ve bu tasvirler eşliğinde Nakkaş Osman’ın resmettiği portrelerden yola çıkılarak padişahlar hakkında genel belirlemeler yapılacak, ardından padişahların ayırt edici özellikleri üzerinde durulacaktır. Genel belirlemeler; padişahlar hakkında yapılan sade ve süslü tasvirler olarak metinde yer alan örnekler üzerinden açıklanacak metinde yer alan ibarelere göre padişahlar arasındaki genetik özellikler üzerinde durulacaktır. Ardından padişahları birbirinden ayıran ve ön plana çıkaran karakter özellikleri üzerinde durulacaktır. Bu belirlemelerden sonra başlıklar hâlinde her padişahın metinde bulunan tasvirleri ve portreleri yer alacaktır; böylelikle Nakkaş Osman’ın resmettiği portreler ile Seyyid Lokmân Çelebi’nin tarif ettiği Osmanlı padişahlarının dış görünüşleri ve karakterleri ile zihnimizde tam anlamıyla gerçek portreler oluşturulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Padişahları, Tasvir, Portre, Şemâil, Kıyâfetnâme.

Abstract

The imposing views and beautiful creations of the Ottoman sultans are taken place in the among the interesting subjects in every period. The art of depiction is more prominent in the Ottoman period than the art of painting. In-text descriptions prepare the ground for miniatures in the work. The attire of the personalities of such works, their characteristic features, their attitudes towards the events are revealed and it is possible to meet even the traces of the social life of the period. In this study, it is going to explain that Seyyid Lokmân Celebi bin Hüseynî al-Asûrî al-Urmevî who wrote the book named al Kıyâfetü’l-İnsâniyye fî Semâili’l-Osmâniyye-in the 16th century will be taken in the centre from Osman Gazi to III. Murad total of twelve Ottoman sultans’ the real characters traits and the appearances will be studied. In this respect, it is stated that with the depictions and portraits portrayed by Nakkas Osman, general determinations will be made about the sultans and the distinctive features of the sultans will be emphasized. General determinations; according to the texts in the text to be explained as simple and adorned depictions about the sultans, the genetic characteristics between the sultans will be emphasized. Next, it will be stated that the characteristic features that divided the characteristics and minimalism of the sultans. After these determinations, there will be depictions and portraits of each sultan in the headings; thus, the portraits portrayed by Nakkaş Osman and the appearance and character of the Ottoman sultans described by Seyyid Lokmân Celebi are aimed to create real portraits in our minds.

Keywords: Ottoman Sultans, Depiction, Portrait, Appearance, Typology.

https://dergipark.org.tr/download/article-file/612035