Öz

Klâsik Türk Edebiyatı’nda şairlerin ele alacağı konuların, yapacağı tasvirlerin, benzetmelerin çerçevesi önceden belirlenmiştir. Şairler, geleneğin kendilerine sunduğu çerçevede eserlerini kaleme almışlardır. Klâsik Türk Edebiyatı’nın esas konusu olan aşkı anlatırken, şairler ideal aşkı ve ideal sevgiliyi tasvir etmişlerdir. Şair, hayatında aşkı gerçekten yaşamamış dahi olsa eserinde ince hayaller ve benzetmelerle aşkı ve âşıklığı en güzel şekilde ifade etmiştir. Çoğu zaman şairin kimliği, mesleği, makamı ve içinde bulunduğu koşullar şiirlerinde fark edilmez. Bununla birlikte zaman zaman şairlerin düşünceleri, hayata bakış açıları şiirlerinde kelimelerin arasına gizlenmek suretiyle karşımıza çıkar. 16. yüzyıl şairlerinden Taşlıcalı Yahya Bey, devşirme usûlü ile İstanbul Acemi Oğlanlar ocağına getirilmiş, yeniçeri olmak üzere yetiştirilirken ordu içinde yükselmiş, hem asker hem de şair olarak tanınmıştır. Taşlıcalı Yahya Bey kasidelerinde katıldığı seferlerden bizzat bahsetmektedir. Ancak divanların gazeller bölümü daha çok sevgiliye dâir vasıfların dile getirildiği bölümlerdir. Hem asker hem devlet adamı olan Yahya Bey’in gazellerinde güzeli, sevgiliyi tasvir ederken asker kimliğinin izlerine rastlamak mümkün müdür? Şair, yeniçeri olarak katıldığı seferlerde edindiği tecrübelere şiirlerinde yer vermiş midir? Yazımızın konusunu, bu soruların cevabı teşkil edecektir. Şairin mesleğinin izleri beyitlerde tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Yahya Bey, yeniçeri, asker- şair, sultan.

Abstract

In Classical Turkish Literature, the topics to be discussed by poets, their depictions and metaphors are predetermined. The poets penned their works in the framework presented by the tradition. While describing love, which is the main subject of Classical Turkish Literature, poets have described ideal love and ideal lover. Although poets do not really experience love in his life, he expresses love and loneliness in his work with subtle dreams and metaphors. Most of the time, the poet's identity, profession, position and conditions are not recognized in his poems. Nevertheless, from time to time, poets' thoughts and perspectives of life appear in the poems by hiding among the words. Taşlıcalı Yahya Bey, one of the 16th century poets, was brought to Istanbul’s by the devşirme method, while in military training promoted in the army, is known both as a soldier and as a poet. Yahya Bey from Taşlıca, speaks about the voyages he participated in in his poems in the form of eulogy. However, the ghazels section of the divans is the section where the qualifications about the lovers are expressed. In the ghazals of Taşlıcalı Yahya Bey, a soldier and statesman, is it possible to see the traces of a soldier's identity while depicting the lover? The poet, as an infantry, must have given his experiences in the poetry. The subject of our article is determined from this point. Traces of the poet's profession will be tried to be determined from the couplets.

Keywords: Yahya Bey, infantry, soldier-poet, sultan.

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/612028